रुपन्देहीका एकै परिवारमा १२ जनाको मिर्गौला रोगबाट मृत्यु, दुईजना डाइलाइसिसमा

रुपन्देही , कार्तिक १० गते । रुपन्देहीको सैनामैना नगरपालिका बार्ड नम्बर ३ दरखसी भन्ने टोलमा रहेको उपाध्याय परिवारका १२ जनाको मिर्गौला रोगबाट मृत्यु भइसकेको छ भने तीन सदस्य मिर्गौला फेल भएपछि नियमित डायलाइसिस गरिरहेका छन्। सैनामनाको मुगियाँचोका नजिकै रहेको दरखसीटोलकी ८४ बर्षिय नन्दकला उपाध्यायको परिवारका अधिकांस पुरुषमा मिर्गाैलाको समस्या देखिएको हो।
सोही परिवारका नारायण उपाध्याय अहिले हप्ताको दुई दिन डाइलाइसि सेवा लिन बुटवलको गौतमबुद्ध अस्पतालमा आउँछन् । उनका दाइका छोरा बिष्णु उपाध्याय पनि मिर्गाैला रोगको उपचार गराइरहेका छन्। ३२ बर्षिय बिष्णुको कतारमा काम गर्दागर्दै गत साल मिर्गौलामा समस्या देखिएको हो । उनी त्यही औषधि सेवन गरिरहेको परिवारले जनाएको छ।

नारायणका दाई चिन्तामणी उपाध्ययको २०६५ सालमा मिर्गौलाको समस्याबाट मृत्यु भयो । ०६६ सालमा अर्का दाई खिमानन्द र २०७२ सालमा हरीको मृत्यु भएको थियो । नारायणले पनि २०६४ सालदेखि मिर्गाैला रोगबाट जोगिनका लागि औषधि सेवन गर्दै आएका थिए। विगत तीन वर्षदेखि भने डायलाइसिसमै जानुपर्ने अवस्था अाएको उनी बताउँछन्। उनले भने, ‘यही रोगका कारण हाम्रो परिवारका धेरै जनाको मृत्यु भयो । उपचारका लागि भएको सम्पत्ति पनि सकियो । काम गर्न पनि सकिदैन।’

आफ्ना हजुरबुवा अग्नीधरका अधिकांस सन्तानहरुको यसैै रोगका कारण मृत्यु भएको उनले जानकारी दिए। अग्नीधरका ४ छोरा हुन् । जसमा २ छोराको मिर्गाैला रोगकै कारणले मृत्यु भएको नारायण उपाध्यायले दुखेसो गरे । अग्नीधरका नातीनातीनामा अहिलेसम्म ९ जनाको मृत्यु भयो भने उता अग्निधरकै फुपु दिदिको छोरीको पनि यसै रोगका कारण मृत्यु भएको छ । हाम्रो कुलघरानमा यही रोग लागेर १२ जनाको मृत्यु भइसकेको छ।’

यो रोग अग्नीधरका नातीनातीनामा मात्र होइन, पलातीमा पनि देखिन थालेको छ । रोजगारीको सिलसिलामा कतारमा रहेका अग्नीधरका पलाती विष्णुमा समस्या देखिसकेको छ । चेकजाँचका क्रममा डाक्टरले बंशाणुगत मिर्गौला रोग फैलिएको र ६ पुस्तासम्म देखापर्ने बताएको नारायण बताउँछन्।

पुख्र्यौली घर गुल्मी जिल्लाको अर्खबाङ्गमा पर्ने नारायण उपाध्याय सानैमा बुवासँग यहाँ आएका हुन् । उनका बुवाको मिर्गौलाकै समस्याका कारण मृत्यु भयो।

रुपन्देहीको सैनामैना नगरपालिका बार्ड नम्बर ३ दरखसीबाट बुटवलका मुटु अस्पतालसम्म डायलाइसिस गर्नका लागि हप्ताको दुईपटक आउने गर्दछन् । तर रगत परिक्षण, सुई, औषधीले गर्दा ५ देखि ७ हजारसम्म खर्च हुने गरेको उनी बताउँछन्। मासिक २० देखी २५ हजार खर्च आउने गरेको उनी बताउँछन् । आम्दानीको स्रोत केही नभएका उपाध्यय परिवारले प्रत्येक बर्ष एक–एक कट्टाका दरले जग्गा बेच्दै आएका छन्।

सानो घरमा ८४ बर्षिय आमा र नारायाण दम्पत्ति मात्रै छन् । नारायणले भने, ‘९ कट्टा जग्गा थियो अहिले ३ कट्टा छ । आम्दानीको स्रोत केही छैन । प्रत्येक वर्ष जग्गाको टुक्रा बेच्दै उपचार गर्दे आएको छु।

नारायण आफू बाँचेर परिवारको हेरचाह गर्न चाहन्छन् तर प्रत्यारोपणका लागि आर्थिक अभाव रहेकाले सम्भव नभएको उनले दुखेसो पोखे । उनले भने, ‘मिर्गाैला दान गर्ने व्यक्ति परिवारमै भएपनि प्रत्यारोपणका लागि खर्च जुटाउन सकिएको छैन।’

८४ बृद्धा नन्दकला सन्तानको राम्रोका लागि नियमित पूजाआजा गर्छिन् । तर, आफ्नो दुखेसो भगवानले नसुनेको उनलाई लागिरहेको छ। बृद्धावस्थामा पनि काम गरिरहेकी उनलाई आफू भन्दा पहिले सन्तानलाई यो संसारबाट बिदा गर्नुपर्दा निकै दुःख लागेको छ । उनका आफ्नै ३ छोरा र एक छोरीको यही रोगबाट मृत्यु भइसकेको छ। ‘छोराछोरी हुर्काएर बिवाह गरिदिएँ । अब सुखका दिन आए भन्ने ठानेकी थिएँ । एक–एक गरी रोगले लिएर गयो।’

५ सन्तानलाई जन्म दिएकी नन्दकलासँग अहिले कान्छा छोरा मात्रै छन्, । कान्छा छोरा नारायण पनि तीन वषदेखि डायलाइसिसको भरमा जीवन धानिरहेका छन्। - चन्द्रकान्त खनाल , स्वास्थ्य पत्रकाबाट