नक्कली शंकराचार्य हेमानन्द गिरी !

 
किन ढाँटिन् धर्मगुरुले


काठमाडौं , साउन १५ गते । हिन्दु धर्मको सर्वोच्च पद शंकराचार्य बनेको नेपाली चेली हेमानन्द गिरीलाई काशी विद्धत परिषद्ले अवैध ठहर गरेपछि धार्मिक क्षेत्रमा तरङ्ग आएको छ । उनी १२ सय वर्षको इतिहासमा शंकराचार्य पदका लागि दाबी गर्ने पहिलो महिला हुन् ।

भारतीय साधुहरुको संगठन भारत धर्म महामण्डल र काशी विद्धत परिषद्ले हेमानन्दलाई छनोट गरेको समाचार आएसँगै पहिलो नेपाली महिला शंकराचार्य बनेको खुसी तरङ्गित थियो । तर, गतसाता काशी विद्धत परिषद् बनारसको बक्तव्य सार्वजनिक भएपछि उनी पशुपति मठमा शंकराचार्यका रुपमा रहेकी उनी वास्तविक शंकराचार्य नभएको ठहर भएको हो ।

‘पशुपतिको मठमा शंकराचार्यका रुपमा सुश्री हेमानन्द गिरीलाई स्थापित गरिएको सन्दर्भमा परिषद्को गम्भीर ध्यानाकर्षण भएको छ’, परिषद्को निर्णयमा छ, ‘आदि शंकराचार्यले भारतका चार दिशामा चार मठको विधिवत स्थापना गरेको र ती मठमा विधिवत रुपमा ‘अभिपिक्त वीतराग सन्यासी’ लाई मात्र शंकराचार्य पद मिल्ने हुने स्पष्ट छ ।’

ती चार मठबाहेक कहीँ र कोही शंकराचार्य नहुने भएकाले नेपालमा नियुक्त भएकी भनिएकी हेमानन्द गिरी शंकराचार्य नभएको भन्दै परिषद्ले वक्तव्य जारी गरेको हो ।

वक्तव्यमा भारतको चार दिशा (काँची, द्धारका, पुरी र बद्री मठ) बाहेक अन्य कुनै पनि मठमा ‘अभिषिक्त’ सन्यासीलाई शंकाराचार्य भन्न नमिल्ने उल्लेख छ । त्यसैगरी शंकाराचार्य छनोट गर्न स्पष्ट योग्यता र प्रक्रिया निर्दिष्ट गरिएको पनि जनाइएको छ ।

वक्तव्यमा परिषदका अध्यक्ष प्राध्यापक रामयव शुक्ल, वरिष्ठ उपाध्यक्ष प्राध्यापक वशिष्ठ त्रिपाठी र महामन्त्री प्राध्यापक शिवजी उपाध्यायको हस्ताक्षर छ । हिन्दु धर्मलाई सिंगो देशमा फैलाउन आदि शंकराचार्यले भारतका चार कुनामा शंकराचार्य मठ स्थापना गरेका थिए । उनले इसापूर्वको आठौं शताब्दीमा स्थापना गरिएका ती मठको नेतृत्व एटटै शंकराचार्यले नेतृत्व गरिरहेका छन् ।

नेपालकी हेमानन्द गिरीले आफू बद्री मठको शंकराचार्य भएको दाबी गरेकी थिइन् । साथै उनले उक्त हैसियत हासिल गर्ने पहिलो महिला भएको पनि दाबी गर्दैै आएकी थिइन् ।











उनी शंकराचार्य भएको घोषणासँगै सञ्चारमाध्यममा भारतको उत्तराखण्डस्थित शंकराचार्य ज्योतिर्मठ बद्रीनाथ आश्रमको नेतृत्व गर्ने खबर आएको थियो । नागा अघोर परम्पराबाट दीक्षित झापा गौरीगञ्जस्थित वैदिक सूर्य शिवालय मठकी प्रमुख उनले उज्ज्यन महाकुम्भ मेलाबाट विश्वका दुई सय ओजस्वी महात्माबीचका प्रतिस्पर्धीलाई उछिनेर शंकराचार्य भएको समाचार आएको थियो ।

शंकराचार्य हुन दण्डी साधु हुनुपर्ने बताउँदै नेपाल सन्त समाजका उपाध्यक्ष स्वामी रमणानन्द गिरीले लेखेका छन्, ‘जोकसैले म शंकराचार्य हुँ भनी दाबी गर्ने र सन्त समाजसँगको आपसी परामर्शबिनै प्रचारबाजी गरेर हिँड्दा समस्या हुन्छ ।’ उनका अनुसार भारतको कुनै एक संस्था वा समूहले नेपालका लागि नयाँ पीठ र शंकराचार्यको व्यवस्था गर्नु झनै उपहासयोग्य र लज्जास्पद कुरा हो ।

हेमानन्दले भने मातृशक्तिको उजागर भएको बेला आफूलाई शंकराचार्य बन्ने अवसर मिलेको कुरा सार्वजनिक कार्यक्रममा बताएकी थिइन् । ‘नेपालमा पहिलो महिला राष्ट्रपति, महिला सभामुख र महिला प्रधानन्याधीश भएको बेलामा मलाई शंकराचार्यमा छनोट गरिएको छ’, उनले भनेकी थिइन्, ‘वश्वकै पवित्र मुलुक नेपालमा सगरमाथाकी छोरी पहिलो महिला शंकराचार्य हुनु सबैको लागि गर्वको कुरा हो ।’

यसो भन्छिन् उनी

यता हेमानन्द गिरीले भने केही व्यक्ति र संस्थाहरु स्वार्थमा प्रेरित भएर नेपालीलाई नै भ्रमित पार्ने काममा लागेको टिप्पणी गरिन् । ‘यो विकृत मानसिकताको उपज हो, महिला आफूभन्दा माथि पुग्नु हुन्न भन्ने संकीर्ण घेराको परिणाम हो’, उनले अन्नपूर्णसँग भनिन्, ‘मलाई शंकराचार्यको पद अखिल भारतीय विद्धत सभाले दिएको हो, जसले भारतमात्र नभएर पूरै विश्वकै प्रतिनिधित्व गर्छ तर काशी विद्धत परिषद् जो नगरजस्तो हैसियतमा छ उसले भनेको आधारले किन यस्तो काम हुँदैछ ?’

चार मठ भारतमा भए पनि पाँचौँ मठ नेपालमा रहेको उनको भनाइ छ । चार वेद भएकोमा पाँचौं वेदको प्रतिनिधित्व नेपालले गरिरहेको उनको भनाइ छ । ‘विश्व हिन्दु महासंघको अन्तर्राष्ट्रिय समितिले पनि यो पदमा मलाई मान्यता दिइसकेको छ’, उनले थपिन्, ‘मैले नेपालकै तर्फबाट सम्मान पाइसकें, नेपालले विजय प्राप्त गरेकोमा विकृत र क्षुद्र मानसिकता भएकाले वातावरण धुमिल पार्न खोजेका हुन् । मसँग पर्याप्त प्रमाण छ ।’

को हुन् हेमानन्द ?

मोरङको पथरी घर भएकी हेमा गिरीको खास नाम हेमा ढुंगाना हो । उनी महिला पतञ्जली योग समिति नेपालकी प्रभारी पनि हुन् । तर पछिल्लो समयमा पतञ्जली योग समितिले निष्कासन गरेपछि उनको स्थानमा अर्चना घिमिरे छिन् ।
उनि राप्रपाका केन्द्रिय सदस्य हुनुका साथै यसपटकको स्थानीय चुनावमा पथरी शनिस्चरे नगरपालिकाको राप्रपाको तर्फबाट प्रमुख पदका उम्मेदवार समेत रहनु भएको थियो ।
हेमा ढुंगाना नेपाल विद्यार्थी संघ मोरङमा लामो समय राजनीतिमा संलग्न रहेकी हुन् । उनलाई मोरङमा राजनीतिकर्मी महिलाका रुपमा चिन्ने धेरै छन् । - गोपीकृष्ण ढुङ्गाना , अन्नपूर्ण पोस्टबाट